Özgür yazılım; insanları öğrenmeye, öğrendiklerini öğretmeye, kazanmış olduğu bilgileri gelecek nesillere bilgi olarak aktarmayı, ilk defa yapılmış şeyin tekniğini tekrar gerek duyulmadan yapılmasını sağlar. Yani Özgür Yazılım felsefesi üretmeyi, ürettiğini paylaşmayı temel alan bir bilişim felsefesidir. Bilim adamları yapmış olduğu araştırmalarının detaylarını makale yazarak kamu ile paylaşır. Bu paylaşımcı bilimsel modeli hızlı bir toplumsal gelişime sürüklemektedir, daha önceki çalışmalarda edinilen bilgi ve deneyimli daha ileri bir noktaya taşımaktadır. Bilimde olduğu gibi bilişimde de gelişme süreci aynıdır bilişim uzmanları tarafından yayınlanan makaleler sayesinde gelişmektedir. Özgür Yazılım Felsefesi işte bunu savunmaktadır. Bu şekilde paylaşımcı bir yol izlenmemiş olsaydı günümüz teknoloji şartlarına ulaşmamız çok zor olacaktı.
Kısacası Özgür yazılım insanlığın hizmetine sunulur, bir grup insanların cebine sunulmaz.
Özgür yazılımlar ve Linux hiçbir karşılık beklemeden kullanıcılara sunulmuş birer hediyedir. Hepimizin malıdır ve onlara sahip çıkmak bizim sorumluluğumuzdadır.
Örnek Özgür Yazılımlar;
VLC, 7zip, Open Office, Firefox, gimp, filezilla, worpress, eclipse, pdfCreator, Pidgin, dev-c++, AppServ …
Peki her yazılım özgür yazılım olabilir mi ? Cevabı basit tabiki de özgür yazlım olabilmesi için 4 önemli kriter vardır bunlar;
1-Çalıştırabilirlik (Bir yazılım istediği şekilde çalıştırılabilir olmalı.)
2-Değiştirebilirlik (Yazılımın kaynak koduna erişim olmalıdır.)
3-Dağıtabilirlik (Yazılım biri veya birileri tarafından paylaşabilir.)
4-Değiştirilip ve Dağıtabilirlik (Yazılım istediğimiz gibi değiştirip ve paylaşabiliriz.)
Yukardaki tüm kriterleri yerine getiren tüm yazılımlar özgür yazılımdır. Özgür olmayan yazılımlara ise özel mülk yazılım denir.
Her yazılımın bir lisansı vardır. Lisanslar yazılımları hukuki olarak güvenceye alırlar. Yazılımların özgür olup olmadığını gösteren yine lisanslardır, pek çok lisans vardır bunlardan bir tanesi GPL’ dir.
Özgür yazılım akımı bilişim dünyasının acımasız çarkları arasında bir çiçek gibidir. GPL’nin zekice düşünülmüş hükümleri sayesinde bu akımın önü kendi menfaatlerinden dolayı kapalı kaynak kodu savunan, küçük bir kitleyi yok edememektedir ve Free Software Foundation’ın kurulduğu 1985 yılından bu yana akım bütün ülkelere sıçramış durumdadır.
Sizin bir programınız var ve GPL almak istiyorsanız yapmanız gereken Gitlab ya da Github da paylaşmış olduğunuz kodun yanına LİCENSE.md oluşturup ve içine GPL in dokümanlarını kopyaladığınız zaman programınız lisanslı bir programa dönüşecektir.
Özgür Yazılımın bize getirmiş olduğu avantajlar;
* Hukuki kurnazlıklarla hazırlanmış yasal dayatmalarla bizleri 24 saat izleyip özel hayatımıza müdahale etmez. Arka planda ne olduğunu biliriz ve bizden gizli bir şeyle yapıp, bizim özel bilgilerimizi çalmaz.
* Yardımlaşmaya ve gelişmeye destek olur.
* Özgür yazılım dilediğimiz zaman paylaşabiliriz, değiştirebiliriz, kendimize uygun şekilde modifiye edebiliriz.
* Bilgi birikimi artmasına sebep olur.
* Üretkenliği artırır.
* Güvenilirlik: Açık kaynak kodlu bir yazılım, doğası gereği geliştirilmesi sürecinde on binlerce göz tarafından denetlenmektedir. Var olması muhtemel bir güvenlik problemi tespiti ve kapatılması dakikalar içinde yapılabilir.
* En önemlisi almış olduğumuz özgür yazılım tam anlamıyla bizim malımız olmasıdır. Ama ticari bir amaçla yazılan kodun parasını versek bile tam anlamıyla bizim malımız olmaz. Kodları erişmemiz engeller ve şifreler, hatta paylaşmamızı bile engeller.
Özgür Yazılım Richard Stallman sız olmaz.
Özgür Yazılım Felsefesini ilk ortaya atan kişi Richard Stallman’ dır ve bugünlere gelmesinde çokça katkısı vardır. Özel mülk yazılımların artmış olduğu ve özgür yazılımın idealistlikten ziyade ahmaklık olarak bakıldığı zamanlarda özgür yazılım felsefesini insanlara anlatıyor ve insanlara bu felsefeyi aşılamaya çalışıyordu.
Free Soft Foundation (FSF) isimli özgür yazlım derneğini kurmuş ve GNU projesini başlatmıştır. GNU nun anlamı nedir diye Richard Stallman’a sorulduğu zaman “Unix değildir” diye basit bir cevap verirdi.
İngilizce kelime olan GNU’ nun anlamı öküz başlı antilop demektir.
*GNU projesi UNİX’e benzer ama UNİX olmayan açık kaynak bir işletim sistemi geliştirme amacındaydı. Proje kısa sürede açık kaynak dağıtılan yüzlerce programı içerir hale geldi. GNU/LİNUX da bu projelerden biridir.
*Richard Stallman özgür yazlımı çalışmalarına daha fazla mesai harcamak için MIT(Massachusetts Teknoloji Enstitüsü)’deki görevinden istifa edip kendini tam olarak açık kaynak kodlu çalışmalarına adadı. Şu an hala FSF(Free Soft Foundation )’nin başkanı olarak görev yapıyor herhangi bir yerden maaş almıyor kendine ait evi, arabası yok hatta cep telefonu da bulunmamaktadır. Geçimini yaptığı Konuşmalar ve aldığı ödüllerle sağlamaktadır.
Richard Stallman’ın Kişisel sitesi: http://www.stallman.org
Kaynak:
https://www.gnu.org
http://hasantezcan.me
